Malta'dan Esir Mektupları - Atatürk Günlüğü

Malta’daki Türk esirlerden bir “mülâzım”ın gönderdiği mektuplar ise yaşananların bir diğer yönünü göstermesi bakımından oldukça dikkate değerdir. Mektuplardan ilki bir oğuldan anneye, diğeri de “İkdam Gazetesi” imtiyaz sahibine hitaben yazılmıştır. Polverista’da bulunanlarla, bu mektup sahiplerinin içinde bulundukları durumu göstermesi açısından çok önemlidir. Bu da İngilizlerin esirlere ne derecede farklı muamele yaptıklarının açık bir delilini gözler önüne sererken, dağılan bir devletin “bakiyettü’s-süyûfunun” da sahipsizliğini göstermesi açısından düşündürücüdür.

“6 Mayıs 1916, Malta Adasından
Ruhum Anam,
Elhamdülillah sıhhatteyim. Fakat bugün sekiz ay oluyor ki sizden haber alamıyorum. Burada çektiğimiz bunca sefalet ve ıstırap yetişmiyormuş gibi bir de sizi düşünmek felaketine tahammül içinde kendimde kuvvet bulamıyorum. Acaba kürretülarzda, Malta’daki Osmanlı üserâsını düşünen, hiç olmazsa aklına getiren bir kimse de mi yok? Bâki selam.
Sent Klemanis Kalesinde esir oğlun.”.
“Efendim,
Bizi unuttuğunuza zâhib oluyoruz. Çekdiğimiz âlâm ü ıstırabı ancak Allah bilir. Zâbitân, efrâd, sivil derme çatma cümlemiz bir yerdeyiz. Bulunduğumuz mahal harâbezâr bir haldedir. Buranın ve ahâlisi tahliye edilen bir karyenin etrafını tel örgüsü ile çevrilerek tecrid edilmiştir. Yani tel örgüsü dahilinde mevkufuz. Haftada mülâzımlara yüzyirmi, yüzbaşı ve mafevki olan ümerâya yüzaltmış guruşu bilseniz ne hakaretle veriyorlar. Hele ismi okunup yetişemeyenlerin haftalığı verilmeyerek terâkümde kalıyor. Sefalet çektiriyorlar. Derdimizi kimseye anlatamıyoruz. Hele bu hafta bir yüzbaşımız, bir İngiliz zâbitânı tarafından değnek ile darp edildi. Dehşetli tahakküm altında verem olduk. Hele istirahatimiz asla temin edilmemiştir. Bîtaraflardan birisi vasıtasıyla hâlimizi sorsanız ne kadar sevineceğiz. Halbuki bizimkiler, kendi üserâsına son derece hüsn-i muamele ediyormuş. Binbaşılarımıza küfür ediyorlar vapurlarda ne hakaretler gördük. Bu mâruzâtımızın gazetenizle ilânını rica eder ve ahvâlimizi istifsâr etmeye bilseniz ne kadar muntazırım efendim.

21 Kânunusâni 332 (3 Şubat 1917)
Semperor Üserâ Karargâhından Mülâzım”
Bu mülazımın dönüp dönmediğini bilemiyoruz. Gerçek olan şu ki İngilizler tarafından bütün insan hakları çiğnenerek, Türk asker esirlere, hiçbir kanuna sığmayacak ölçüde bir muamelede bulunulmuştur.
Malta’dan yazılan bu mektuplarda dile getirilen ortak nokta haksız uygulamaya maruz kalmaktır. Savaşın bitmesinden sonra galip devletlerin genel siyasetleri içerisinde ne dereceye kadar olağan karşılanabileceği tartışmaya açıktır. Çünkü ortada yok edilen “hukuk”tur. Ancak gerçek olan bir şey varsa, aradan yaklaşık bir asır geçmesine ve insanlığın “terakkisinden sitayişle söz edilmesine rağmen, günümüzde değişen bir şeyin olmadığıdır.

Kaynak: ATATÜRK KÜLTÜR DİL VE TARİH YÜKSEK KURUMU
Cilt: Ahmet TETİK Mimaroğlu, a.g.e., s.86.
Konuyla ilgili olarak yapılan yazışmalarda İngiliz esirlerin, Malta’daki esirlerin tamamının serbest bırakılması mukabili, Antalya ve Trabzon limanlarından teslimi ifade edilir. ATASE, İSH:16, KLS:1044, KUTU:141, G.1171.
ATASE, İSH:10, KLS: 626, KUTU: 77, G. 657.
Burada sözü edilen Hüseyin Cahit Yalçın’dır.
Mimaroğlu, a.g.e., s. 93
ATASE, ISH: 15, KLS: 986, KUTU: 1102, G: 93, F: 2-12.
ATASE, ISH: 15, KLS: 986, KUTU: 1102, G: 93, F: 2-22.​